Πλημμυρισμένος Υγρότοπος Κατσικά —εκτάσεις που και σήμερα βρίσκονται χαμηλότερα από τη στάθμη της λίμνης, τα νερά μέσω αντλιοστασίου διοχετεύονται στο κύριο σώμα της Παμβώτιδας (δεξιά)
Αποκατάσταση-επανασύνδεση Υγροτόπου Κατσικά με τη Λίμνη
Ο Υγρότοπος Κατσικά είναι ζωτικής σημασίας για την Παμβώτιδα για δύο λόγους:
Για να φιλτράρει τους ρύπους των ομβρίων υδάτων και να καταναλώνει το οργανικό φορτίο πριν αυτό εισέλθει στη Λίμνη
Για να επαναλειτουργήσει ως χώρος φωλεασμού και αναπαραγωγής ιχθυοπανίδας και ορνιθοπανίδας
Φιλτράρισμα Ρύπων
Οι υγρότοποι έχουν αξιόλογες ικανότητες στο να διασπούν και να απομακρύνουν ρύπους μέσω φυσικών και βιοχημικών διεργασιών. Μάλιστα τεχνητοί υγρότοποι κατασκευάζονται σήμερα για να επεξεργάζονται αστικά απόβλητα, αστικές απορροές, παραγωγές κτηνοτροφίας, αγροτικές απορροές, βιομηχανικά υγρά απόβλητα, διυλιστήρια πετρελαίου και άλλα.
Εμείς, ενώ έχουμε την τύχη να διαθέτουμε έναν φυσικό υγρότοπο που θα μπορούσε να φιλτράρει τους ρύπους, τον αποκόψαμε από την Παμβώτιδα με την κατασκευή του καταστροφικού Αναχώματος Κατσικά.
Πλέον οι ρύποι εισέρχονται κατευθείαν στη Λίμνη μέσω της Τάφρου Λαγκάτσας, που μεταφέρει τον κύριο όγκο απορροής νερού του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων. Από Βουνοπλαγιά – Μάρμαρα – Καρδαμίτσια – Νεοχωρόπουλο – Δροσιά – Σεισμόπληκτα – Κιάφα – Ανατολή – Κατσικά, ότι γόπα πετάξετε κάτω, κάθε αστοχία του αποχετευτικού, ότι λάδια και βαρέα μέταλλα από τη σκόνη φρένων αυτοκινήτων πέσουν κάτω, κάθε ρύπος που ξεπλένεται από τα όμβρια —όλα θα καταλήξουν μέσω της Τάφρου Λαγκάτσας μέσα στη Λίμνη.
Η διοχέτευση των νερών της Τάφρου Λαψίστας πρώτα στον Υγρότοπο Κατσικά και μετά στη Λίμνη είναι ο μόνος τρόπος να αποκτήσεi και πάλι καθαρό και διαυγές νερό η Παμβώτιδα.
Περιβαλλοντικό Υγροτοπικό Πάρκο Παμβώτιδας
Η αποκατάσταση του υγροτόπου Κατσικά μπορεί να επιτευχθεί με τη δημιουργία στην περιοχή ενός Περιβαλλοντικού Υγροτοπικού Πάρκου.
Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Η συνολική έκταση του πάρκου έχει έκταση 1.943 στρέμματα από τα οποία
1.035 στρέμματα ανήκουν στον Δήμο Ιωαννιτών
820 στρέμματα ανήκουν στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (πρώην ΕΘΙΑΓΕ)
88 στρέμματα ανήκουν σε ιδιώτες
Η δημιουργία του Περιβαλλοντικού - Υγροτοπικού Πάρκου στοχεύει:
Στη διοχέτευση των βεβαρημένων από, ρύπους, λιπάσματα κ.λ.π. υδάτων των τάφρων στους υγρότοπους, μειώνοντας σημαντικά το οργανικό και ρυπαντικό φορτίο που εισρέει στη λίμνη, συμβάλλοντας αποφασιστικά στον περιορισμό του ευτροφισμού της
Στην αποκατάσταση των υγροτοπικών εκτάσεων και την επανασύνδεσή τους με τη λίμνη —οι πίσω από το ανάχωμα εκτάσεις βρίσκονται μέχρι και 2 μέτρα(!) χαμηλότερα από τη μέγιστη στάθμη της Παμβώτιδας (+469,54)
Στην σημαντική αύξηση των περιοχών της Παμβώτιδας όπου τα ψάρια μπορούν να τραφούν και να αναπαραχθούν —οι αβαθείς παραλίμνιες εκτάσεις είναι τα μέρη που τα ψάρια μπορούν να εναποθέσουν τα αυγά τους, ενισχύοντας τη φυσική αναπαραγωγή
Στη δημιουργία κατάλληλων βιοτόπων για τα προστατευόμενα και απειλούμενα είδη πανίδας και χλωρίδας και ιδιαίτερα των πουλιών της Παμβώτιδας, συμβάλλοντας στη διατήρηση της βιοποικιλότητας
Στη χρήση τμήματος του πάρκου ως χώρου αναψυχής (περίπατος, ποδηλασία, παρατήρηση πουλιών), πολιτιστικών εκδηλώσεων, περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης
Στην προστασία των δύο χωνεύτρων (καταβόθρες) Μπενίκοβας. Παλαιά εκεί υπήρχε παραδοσιακός Νερόμυλος τον οποίο οι Γιαννιώτες προσέγγιζαν με τα καΐκια τους μεταφέροντας προϊόντα για άλεσμα. Ο νερόμυλος μπορεί να ανακατασκευασθεί δημιουργώντας ένα σημείο τουριστικής επισκεψιμότητας της περιοχής
Οι σημερινές δραστηριότητες που ασκούνται – περιορισμένης έκτασης κτηνοτροφία – μπορούν να διατηρηθούν και να αναδειχθούν
Η ύπαρξη του Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου σε συνδυασμό και των υφισταμένων στην περιοχή σημαντικών πολιτισμικών στοιχείων όπως το παλαιολιθικό σπήλαιο Καστρίτσας, ο αρχαιολογικός χώρος της Ελληνιστικής Ακρόπολης και η Μονή Καστρίτσας θα αναδείξουν όλη την περιοχή
Γερανοί στην Παμβώτιδα
Τον Ιανουάριο του 2011 γερανοί εθεάθησαν στον πλημμυρισμένο υγρότοπο Κατσικά.
Εδώ ρεπροτάζ στο ΒΗΜΑ: Θεωρείται το πιο σπάνιο είδος πουλιού που έχει εμφανιστεί στην Παμβώτιδα. Οι έντονες βροχοπτώσεις οδήγησαν εφέτος πολλά είδη – εκατοντάδες υδρόβια και πάπιες, ερωδιοί, καλημάνες, βαρβάρες και για πρώτη φορά σταχτόχηνες- στις πλημμυρισμένες περιοχές Κατσικά, τις οποίες επέλεξαν και οι γερανοί για να ξεχειμωνιάσουν.
«Οι γερανοί θεωρούνται αγγελιοφόροι των θεών, πουλιά της ευτυχίας και της μακροζωίας σύμφωνα με τις παραδόσεις των λαών της Ιαπωνίας και της Κίνας, άγρυπνοι φρουροί των νόμων της μοναστικής ζωής για τους χριστιανούς» λέει η κυρία Στάρα. Γι΄ αυτό και οι κάτοικοι της πόλης θεωρούν τους γερανούς καλό οιωνό για τη δημιουργία του ορνιθολογικού πάρκου Παμβώτιδας και την αποκατάσταση των υγροτοπικών εκτάσεων της περιοχής.
Το 2014 συντάχθηκε από την Περιφέρεια Ηπείρου το “Μελέτη Αποκατάστασης Οικοσυστήματος Λίμνης Παμβώτδας” που διαφημίστηκε ως masterplan. Αναλυτικά σχόλια για την μελέτη στο άρθρο “Παμβώτιδα μια λίμνη χωρίς διαχείριση”
Η μελέτη προτείνει Οικολογικό Πάρκο Κατσικά χωρίς υγροτοπικό χαρακτήρα(!). Τα προσχέδια δείχνουν έναν «αστικού τύπου υγρότοπο», σαν να φτιάχνουμε δηλαδή ένα νέο «Γιαννιώτικο Σαλόνι» με πολλά τεχνικά έργα, τσιμέντα, δρόμους, κτήρια κλπ. Οι δεξαμενές καθίζησης (49 στρέμματα) και οι υγρότοποι (53 στρέμματα) έχουν υποδιαστασιολογηθεί, και έχουν εντελώς ακατάλληλο σχεδιασμό χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες της πανίδας της Παμβώτιδας. Η έκταση που καταλαμβάνουν, περί τα 100 στρέμματα, είναι μόλις το 5% της προτεινόμενης από το ΠΔ Προστασίας Παμβώτιδας έκτασης των 2.000 στρεμμάτων του Πάρκου. Οι επιφάνειες δεξαμενών και υγροτόπων υποδιαστασιολογήθηκαν διότι χρησιμοποιήθηκε εγχειρίδιο σχεδιασμού της αμερικάνικης πολιτείας της Υόρκης, το οποίο όμως αναφέρεται σε πλημμυρικές παροχές ενώ εδώ ο υπολογισμός έγινε για μέσες μηνιαίες, και αγνοήθηκαν οι προτεινόμενες ελάχιστες επιφάνειες σχεδιασμού, 1% της λεκάνης απορροής για τις δεξαμενές καθίζησης και 1-1,5% για τους υγροτόπους. Με 81.000 στρέμματα λεκάνη απορροής το 1% είναι περίπου 800 στρέμματα και το 1,5% 1.200 στρέμματα. Με τέτοιες διαφορές στη διαστασιολόγηση δεξαμενών και υγροτόπων, ο προτεινόμενος σχεδιασμός ελάχιστα θα βοηθήσει την Παμβώτιδα. Αλλά και κατασκευαστικά η πρόταση είναι εκτός πραγματικότητας, καθώς ενώ το φυσικό έδαφος της περιοχής έχει υψόμετρο περί το +468,20, η μελέτη προτείνει υψόμετρο πυθμένα των τεχνικών λιμνών και υγροτόπων το +470,50, δηλαδή 2 μέτρα πάνω από το φυσικό έδαφος!