Περιβαλλοντικό Υγροτοπικό Πάρκο Παμβώτιδας:

Ο υγρότοπος Ανατολής-Κατσικά ήταν ένας από τους σημαντικότερους βιοτόπους της λίμνης, περιοχή αποτελούμενη από ρηχές εκτάσεις και παροδικά πλημμυριζόμενα υγρά λιβάδια, μοναδικής αξίας για την άγρια ζωή και το φυσικό περιβάλλον της λίμνης γενικότερα.

Οι παροδικά πλημμυρισμένες εκτάσεις, τα υγρά λιβάδια με τα ψηλά χόρτα αποτελούσαν χώρους όπου αποτίθετο το οργανικό φορτίο της λίμνης, όπου αναπτύσσονταν πρωτογενής βιομάζα, η οποία με βόσκηση απομακρύνετο από το λιμναίο οικοσύστημα, συντελώντας στον αυτοκαθαρισμό του. Σήμερα η Λαγκάτσα η κύρια τάφρος εισροής νερού στην Παμβώτιδα και η τάφρος Κατσικά διέρχονται μέσα από την προτεινόμενη έκταση του πάρκου, εκβάλλοντας και μεταφέροντας απευθείας όλο το οργανικό φορτίο στη λίμνη.

Οι σημερινές δραστηριότητες που ασκούνται στις προτεινόμενες εκτάσεις, περιορισμένης έκτασης κτηνοτροφία, μπορούν να διατηρηθούν και να αναδειχθούν.

Η δημιουργία του Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου στοχεύει:

α.     Στη διοχέτευση των βεβαρημένων από λιπάσματα κ.λ.π. υδάτων των τάφρων στους υγρότοπους, μειώνοντας σημαντικά το οργανικό φορτίο που εισρέει στη λίμνη, συμβάλλοντας αποφασιστικά στον περιορισμό του ευτροφισμού της.

β.     Στην αποκατάσταση των υγροτοπικών εκτάσεων και την επανασύνδεσή τους με τη λίμνη. Οι εκτάσεις αυτές αποκόπηκαν από τη λίμνη το 1970-72 με την κατασκευή του τεχνητού αναχώματος το οποίο οριοθέτησε με αυθαίρετο τρόπο τη λίμνη. Οι πίσω από το ανάχωμα εκτάσεις βρίσκονται μέχρι και 2 m χαμηλότερα από τη μέγιστη στάθμη της λίμνης +469,54.

γ.     Στη δημιουργία κατάλληλων βιοτόπων για τα προστατευόμενα και απειλούμενα είδη πανίδας και χλωρίδας και ιδιαίτερα των πουλιών της Παμβώτιδας, συμβάλλοντας  στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

δ.     Στη χρήση τμήματος του πάρκου ως χώρου αναψυχής (περίπατος, ποδηλασία, παρατήρηση πουλιών), πολιτιστικών εκδηλώσεων, περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης.

ε.      Στην προστασία των δύο χωνεύτρων (καταβόθρες) Μπενίκοβας. Παλαιά εκεί υπήρχε παραδοσιακός Νερόμυλος ο οποίος μπορεί να ανακατασκευασθεί δημιουργώντας ένα σημείο τουριστικής επισκεψιμότητας της περιοχής.

Η ύπαρξη του Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου σε συνδυασμό και των υφισταμένων στην περιοχή σημαντικών πολιτισμικών στοιχείων όπως το παλαιολιθικό σπήλαιο Καστρίτσας, ο αρχαιολογικός χώρος της Ελληνιστικής Ακρόπολης και η Μονή Καστρίτσας θα αναδείξουν όλη την περιοχή.

Για την δημιουργία του Περιβαλλοντικού-Υγροτοπικού Πάρκου Παμβώτιδας είναι σημαντικό ο συγκεκριμένος χώρος να προστατευθεί, χαρακτηριζόμενος ως “Περιοχή Προστασίας της Φύσης” στο υπό διαβούλευση σχέδιο σύστασης Προεδρικού Διατάγματος για την Παμβώτιδα. Η αποκλειστική επιτρεπόμενη δραστηριότητα στη ζώνη αυτή θα είναι η δημιουργία Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου του οποίου η λειτουργία θα εναρμονίζεται πλήρως με τους στόχους που αναφέρονται παραπάνω.

Η συνολική έκταση του πάρκου μετρούμενη ενδεικτικά στον συνημμένο χάρτη Google Earth έχει έκταση 1.943 στρέμματα από τα οποία

1.035 στρέμματα   (μαζί με δρόμους και τάφρους) ανήκουν στον Δήμο Ιωαννιτών

820 στρέμματα   (μαζί με δρόμους και τάφρους) ανήκουν στο Σταθμό Γεωργικής Έρευνας του ΕΘΙΑΓΕ

88 στρέμματα     ανήκουν σε ιδιώτες

Το ΕΘΙΑΓΕ με το υπ. αρ. πρ. 5228/13.07.10 έγγραφό του έχει εκφρασθεί καταρχήν θετικά στη δημιουργία του πάρκου.

Ο Δήμος Ιωαννιτών, ως ιδιοκτήτης του μεγαλύτερου μέρους της προτεινόμενης έκτασης, θα πρέπει επίσης να βοηθήσει και να συνδράμει στη δημιουργία του Πάρκου:

α)  Εκφραζόμενος θετικά στη δημιουργία του Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου Παμβώτιδας.

β)  Ζητώντας από το Υ.Π.Ε.Κ.Α. την προστασία της περιοχής στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης του Π.Δ. Παμβώτιδας.

γ)  Συνδράμοντας στον σχεδιασμό και υλοποίηση του πάρκου.

δ)  Ανταλλάσσοντας τις ιδιωτικές εντός του πάρκου εκτάσεις με άλλες δημοτικές, αντίστοιχα της ανταλλαγής εκτάσεων στον υγρότοπο Αμφιθέας.

ε)   Εντάσσοντας την κατασκευή του πάρκου για χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ.

Σήμερα τα όμβρια ύδατα μιας πολύ μεγάλης περιοχής με πολλές αστικές, γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες (Βουνοπλαγιά, Καρδαμίτσια, Μάρμαρα, Σταυράκι, Τσιφλικόπουλο, Βελισσάριο, Νεοχωρόπουλο, Πεδινή, μέρος της πόλης Ιωαννίνων, Ανατολή, Κατσικάς, Μπάφρα) εισρέουν απ’ ευθείας στην Παμβώτιδα μέσω των τάφρων Λαγκάτσας και Κατσικά. Οι ανωτέρω περιοχές αποτελούν μεγάλο μέρος της λεκάνης απορροής της Παμβώτιδας. Η διοχέτευση των νερών αυτών στους υγρότοπους-υγρολίβαδα με τη δημιουργία του Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου, επιτυγχάνει ταυτόχρονα δύο στόχους. Αφενός επαναδημιουργεί τον υγρότοπο και αφετέρου καταναλώνει το οργανικό φορτίο των όμβριων πριν αυτό εισρεύσει στην Παμβώτιδα. Συνεχίζοντας να οδηγούμε τα επιβαρημένα όμβρια κατ’ ευθείαν μέσα στη λίμνη δεν θα επιτύχουμε ποτέ βελτίωση της ποιότητας υδάτων.

Η απομάκρυνση του αναχώματος και η δημιουργία ή όχι του Περιβαλλοντικού – Υγροτοπικού Πάρκου, θα κρίνει είτε την ανάκαμψη του ευπαθούς και διαταραγμένου οικοσυστήματος της Παμβώτιδας, είτε την καταδίκη της λίμνης για πάντα σε κλειστή δεξαμενή χωρίς ζωή και χωρίς μέλλον.